Lốp mòn không đều - mối nguy tiềm ẩn cho tài xế

     Lốp là bộ phận tiếp xúc với mặt đường, chịu tác động của nhiều loại lực như trọng lực của xe, lực ma sát, lực ly tâm khi lốp xoay... khiến bề mặt bị mòn đi theo thời gian. Nếu toàn bộ mặt lốp mòn như nhau là điều bình thường, nhưng một phần nào đó mòn hơn những chỗ còn lại là dấu hiệu cho thấy đang có một sai lệch nào đó ở bản thân lốp hoặc các bộ phận liên kết với lốp như hệ thống treo, hệ thống lái.

     Nếu phát hiện lốp mòn không đều nhưng không kiểm tra sửa chữa, sau một thời gian vết mòn ăn càng sâu thì nguy cơ rách và nổ lốp càng lớn. Dưới đây là những trường hợp mòn không đều thường gặp trên lốp xe theo tư vấn của chuyên gia các hãng lốp.

1. Mòn chính giữa

     Đây là kiểu mòn chứng tỏ phần chính giữa của lốp bị lồi lên và tiếp xúc với mặt đường, chịu lực nhiều nhất. Lốp bị mòn chính giữa xảy ra khi thường xuyên bị bơm căng quá mức. Cấu trúc của lốp dạng vành khăn, tiết diện ống tròn nên khi bơm căng phần giữa lốp sẽ lồi ra nhiều nhất và tiếp xúc mặt đường, dẫn tới mòn.

     Tài xế nên thường xuyên kiểm tra áp suất lốp, không nên bơm quá căng so với tiêu chuẩn của nhà sản xuất. Áp suất lốp có thể kiểm tra ở miếng dán trên thành cửa, trong sách hướng dẫn hoặc phía sau cửa nắp bình xăng.

2. Mòn hai bên

     Trái ngược với bơm lốp quá căng là bơm lốp non, không đủ hơi. Khi đó, bánh bị bẹp, hơi trong bánh dồn sang hai bên, khiến hai bên tiếp xúc với mặt đường và chịu lực cao hơn, mòn nhanh hơn, trong khi ở giữa vẫn mới.

3. Mòn mép trong

     Với bánh xe bị mòn mép trong, thông thường do độ chụm bánh xe chưa chuẩn, cần chỉnh lại bằng các dụng cụ chuyên dụng. Độ chụm như ở ảnh minh họa bên trái, đặc trưng cho hướng của lốp và đường tâm xe. Nếu hai lốp quay vào bên trong thường gọi là độ chụm và quay ra ngoài là độ choãi. 

     Tùy theo tốc độ mà góc bánh xe sẽ thay đổi, do đó góc chụm ban đầu được nhà sản xuất thiết lập để bù trừ sự thay đổi này, giúp xe duy trì trạng thái lăn phẳng ổn định. Trong quá trình di chuyển, có thể do thường xuyên chạy tốc độ cao hoặc địa hình không bằng phẳng, độ chụm bánh xe có thể sai lệch, dẫn tới bánh mòn không đều.

     Tài xế có thể quan sát độ chụm bằng mắt nhưng để căn chỉnh chính xác, cần mang xe tới gara để được cân bằng động bằng loại máy chuyên dụng.

     Bên cạnh mòn cả vạt mép, còn có thể mòn dạng lông chim, cũng do nguyên nhân sai góc chụm. Mòn lông chim là từng mảng mòn trên lốp có hình như lông chim hoặc như chiếc lá (phần đánh dấu trong ảnh dưới đây).

4. Mòn lệch một bên

     Có dấu hiệu tương tự như mòn mép nhưng mòn lệch một bên thường rộng hơn, và có thể bên trong hoặc bên ngoài. Nguyên nhân lệch một bên thường do góc camber bị sai lệch. Góc camber như trong ảnh là góc tạo ra giữa phương của lốp và phương thẳng đứng.

     Khi lốp nghiêng vào trong nhiều, phần bên trong sẽ tiếp xúc với mặt đường nhiều hơn nên mòn hơn. Trước đây góc camber có thể được chỉnh hơi nghiêng vào trong để giữ trạng thái ổn định và cân bằng cho xe nhưng hiện nay cơ cấu treo và lái ổn định nên có thể để lốp thẳng đứng. Trong quá trình sử dụng, góc camber bị lệch sẽ khiến lốp bị mòn.

5. Mòn hình chén

     Mòn hình chén là mòn từng mảng trên mặt lốp với bề rộng như cái cốc, chén; thường xảy ra khi vành xe không cân, trọng tâm bánh xe không rơi vào giữa trục, giảm xóc mòn nên khi lăn bánh, hệ thống treo sẽ gây từng nhịp tác dụng lực khác nhau lên mặt lốp chứ không đều ở mọi vị trí.

6. Mòn từng vệt

     Mòn vệt là dấu hiệu của xe từng bị lết bánh do phanh gấp và ABS không hoạt động hoặc xe không có ABS, khiến một phần mặt lốp bị cháy trên đường. Ngoài ra còn có các nguyên nhân khác như xe đỗ trong thời gian dài không di chuyển, một phần lốp chịu lực lâu nên mòn;

7. Mòn chéo

     Vết mòn không đều lệch góc so với hoa lốp của bánh sau trên xe truyền động cầu trước do sai góc chụm, mòn đệm càng sau. Xe không thường xuyên được đảo lốp hoặc chở nặng ở phía sau cũng có thể gây nên hiện tượng này.

     Khi phát hiện ra bất cứ loại mòn không đều nào trong những kiểu ở trên, tài xế nên đưa xe tới xưởng dịch vụ uy tín để được kiểm tra bằng các dụng cụ chuyên nghiệp. Căn chỉnh bánh xe không thể chỉ làm bằng mắt thường vì yêu cầu độ chính xác cao. Tài xế cũng cần nhớ lịch bảo dưỡng, đảo lốp đúng thời hạn và thay lốp khi cần thiết để đảm bảo hành trình an toàn nhất.